Συμβολαιογράφοι: Ελεύθεροι Επαγγελματίες ή Δημόσιοι Λειτουργοί;

Η Ελλάδα και άλλα πέντε κράτη - μέλη (Βέλγιο, Γερμανία, Γαλλία, Λουξεμβούργο και Αυστρία) οφείλουν να επιτρέψουν άμεσα σε υπηκόους άλλων χωρών να ασκήσουν ελεύθερα το επάγγελμα του συμβολαιογράφου στην επικράτειά τους, όπως αποφάνθηκε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, καθώς το συγκεκριμένο επάγγελμα δεν συνιστά άσκηση δημόσιας εξουσίας και συνεπώς δεν μπορει να περιορίζεται μόνο στους υπηκόους ενός κράτους μέλους.

Η Επιτροπή άσκησε προσφυγές λόγω παραβάσεως κατά έξι κρατών μελών (Βέλγιο, Γερμανία, Ελλάδα, Γαλλία, Λουξεμβούργο και Αυστρία), διότι επιτρέπουν την πρόσβαση στο συμβολαιογραφικό επάγγελμα μόνο στους υπηκόους τους, πράγμα που συνιστά, κατά την Επιτροπή, δυσμενή διάκριση λόγω ιθαγένειας απαγορευόμενη από τη Συνθήκη ΕΚ. Το πρόβλημα που απασχόλησε το Δικαστήριο είναι εάν οι δραστηριότητες που εμπίπτουν στο επάγγελμα του συμβολαιογράφου συνιστούν ή όχι συμμετοχή στην άσκηση δημόσιας εξουσίας. Συγκεκριμένα, η Συνθήκη ΕΚ ορίζει ότι οι δραστηριότητες που συνιστούν, έστω και περιστασιακώς, συμμετοχή στην άσκηση δημόσιας εξουσίας εξαιρούνται από την εφαρμογή των σχετικών με την ελευθερία εγκαταστάσεως διατάξεων. Τα οικεία κράτη μέλη αναγνωρίζουν ότι ο συμβολαιογράφος παρέχει εν γένει τις υπηρεσίες του εντός του εδάφους τους ως ελεύθερος επαγγελματίας, συγχρόνως όμως υποστηρίζουν ότι πρόκειται για δημόσιο λειτουργό ο οποίος μετέχει στην άσκηση δημόσιας εξουσίας και του οποίου η δραστηριότητα δεν υπόκειται στους κανόνες περί ελευθερίας εγκαταστάσεως.

Σύμφωνα με τον ελληνικό νόμο, ο Συμβολαιογράφος είναι άμισθος δημόσιος λειτουργός. Διορίζεται μόνιμα από τον Υπουργό Δικαιοσύνης και καθήκοντά του είναι η προστασία του δημοσίου συμφέροντος, της δημόσιας ασφάλειας και της δημοσιονομικής και κοινωνικής πολιτικής. Μάλιστα, ελέγχεται για τη νόμιμη και επιμελή άσκηση των καθηκόντων του με τακτικές και έκτακτες επιθεωρήσεις από τον κατά τόπο αρμόδιο Εισαγγελέα, ενώ διαθέτει σφραγίδα του Κράτους. Σημειωτέον δε ότι απαγορεύεται να ασκεί οποιαδήποτε άλλη επαγγελματική δραστηριότητα ή καθήκοντα ασυμβίβαστα με την ιδιότητά του. Έχω τη γνώμη ότι με το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο και τις εν γένει αρμοδιότητες που αναγνωρίζονται στους Συμβολαιογράφους από το ελληνικό δίκαιο (π.χ. σύνταξη δημοσίων εγγράφων, με βέβαιη χρονολογία και πλήρη αποδεικτική δύναμη), θα ήταν μάλλον δικαιολογημένη η εξαίρεση τους από τις διατάξεις της ΣΕΚ σχετικά με την ελευθερία εγκατάστασης και την ελεύθερη διακίνηση υπηρεσιών εντός της ΕΕ.