Χθες μάθαμε ότι δώδεκα μαθητές του Γυμνασίου Ν. Αγχιάλου Βόλου αποβλήθηκαν από το σχολείο τους επειδή ανέβασαν στο facebook φωτογραφίες καθηγήτριάς τους, τις οποίες συνόδευαν με όχι και τόσο κολακευτικά σχόλια. Στους δύο μαθητές που ανέβασαν τις φωτογραφίες επιβλήθηκε πενθήμερη αποβολή ενώ όσοι απλώς τις σχολίασαν "έφαγαν" από δύο μέρες ο καθένας. Το φαινόμενο δεν είναι βέβαια καινόυριο. Έχει ξανασυμβεί, στο Βόλο και άλλου. Το ζήτημα που τίθεται εδώ είναι κάτα πόσο μπορούν να περιοριστούν συνταγματικά δικαιώματα των μαθητών, όπως το δικαίωμα της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας, της ελευθερίας της έκφρασης και της συμμετοχής στην Κοινωνία της Πληροφορίας (άρθρ. 5, 14 και 5Α Σ.), χάριν της "προσήκουσας διαγωγής τους, νοουμένης ως εμπράκτου συμμορφώσεως πρός τους διέποντας την σχολικήν ζωήν κανόνας και προς τας ηθικάς αρχάς του κοινωνικού περιβάλλοντος".
Το απαρχαιωμάνο νομικό καθεστώς που ισχύει σήμερα για τη Μέση Εκπαίδευση και αφορά μεταξύ άλλων και στα ζητήματα της διαγωγής των μαθητών (π.δ. 104/1979) είναι ελαφρώς προοδευτικότερο από τον περίφημο νόμο 4000 (Ν. 4000/1958). Σύμφωνα, λοιπόν, με το ισχύον πλαίσιο κάθε παρέκκλιση του μαθητή από τους κανόνες της σχολικής ζωής ή από τις ηθικές αρχές του κοινωνικού περιβάλλοντος, είτε εντός είτε εκτός σχολείου, αποτελεί αντικείμενο παιδαγωγικού ελέγχου και αντιμετωπίζεται εν ανάγκη με σχολικές κυρώσεις (άρθρ. 26 παρ. 3 π.δ. 104/1979). Δεν χρειάζεται να είναι κανείς νομικός για να καταλάβει πόσο ατυχής είναι η παραπάνω διατύπωση και πόσο ευεπίφορη στην ερμηνευτική αυθαιρεσία ή ανεπάρκεια του κάθε εκπαιδευτικού που είναι επιφορτισμένος με την αρμοδιότητα καταλογισμού και επιβολής πειθαρχικών ποινών σε "παρεκκλίνοντες" μαθητές.
Ακόμα κι αν θεωρηθεί ότι οι παραπάνω διατάξεις δεν είναι εντελώς αντίθετες με το Σύνταγμα, τότε - προκειμένου να περισωθεί το κανονιστικό τους περιεχόμενο - χρειάζεται τουλάχιστον μία ερμηνεία τους σύμφωνη με το Σύνταγμα. Το τελευταίο - πέρα από την κατοχύρωση των παραπάνω ατομικών δικαιωμάτων - ορίζει ως βασική αποστολή της εκπαίδευσης τη διάπλαση των μαθητών σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες (άρθρ. 16 παρ. 2 Σ). Είναι προφανές ότι αυτό το πρότυπο του ελεύθερου και υπεύθυνου πολίτη δεν μπορεί να προαχθεί, όταν το σχολείο αναλαμβάνει το ρόλο της ασφάλειας, με την επιτήρηση των μαθητών κατά την ανάπτυξη των εξωσχολικών τους δραστηριοτήτων ή όταν απειλεί τους μαθητές με πειθαρχικές κυρώσεις στην περίπτωση άσκησης δημόσιας κριτικής στα κακώς κείμενα του σχολείου ή στους καθηγητές τους.
Το facebook (όπως και τα υπόλοιπα social networks) είναι ένα μέσο ελεύθερης διακίνησης ιδεών, μία δημόσια σφαίρα επικοινωνίας και ανταλλαγής πληροφοριών, στην οποία δικαίωμα συμμετοχής έχουν όλοι. Σ΄ αυτή τη δημόσια σφαίρα κάθε μαθητής δικαιούται να ασκεί κριτική στο σχολείο ή τους καθηγητές του, αρκεί να μη θίγει την προσωπικότητα ή την αξιοπρέπεια τρίτων προσώπων. Δεν γνωρίζω το περιεχόμενο των αναρτήσεων των μαθητών της Ν. Αγχιάλου. Σίγουρα το πρόβλημα δεν ήταν οι φωτογραφίες (Εδώ, βέβαια, η καθηγήτρια έχει δίκαιο να διαμαρτύρεται, αφού παραβιάζεται το δικαίωμα της στην πληροφορική αυτοδιάθεση, δηλαδή η ελευθερία να παρουσιάζει η ίδια τον εαυτό της σε τρίτους, όταν και όπως επιθυμεί). Αν, όμως, οι φωτογραφίες συνοδεύονταν από κολακευτικά σχόλια, μάλλον ένα από τα "like" θα ήταν δικό της. Αυτό που πείραξε τους καθηγητές ήταν η δημόσια κριτική και τα σχόλια εναντίον της συναδέλφου τους. Η συμπεριφορά αυτή μάλλον δεν συνάδει "με τας ηθικάς αρχάς του κοινωνικού περιβάλλοντος".
Αντίθετα, όταν τα παιδιά σιωπούν και αποχαυνώνονται μπροστά στις τηλεοράσεις ή στα video games, δεν παραβιάζουν καμία ηθική αρχή, κοιμόμαστε όλοι ήσυχοι και το σχολείο συνεχίζει να παράγει "ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες".
Το απαρχαιωμάνο νομικό καθεστώς που ισχύει σήμερα για τη Μέση Εκπαίδευση και αφορά μεταξύ άλλων και στα ζητήματα της διαγωγής των μαθητών (π.δ. 104/1979) είναι ελαφρώς προοδευτικότερο από τον περίφημο νόμο 4000 (Ν. 4000/1958). Σύμφωνα, λοιπόν, με το ισχύον πλαίσιο κάθε παρέκκλιση του μαθητή από τους κανόνες της σχολικής ζωής ή από τις ηθικές αρχές του κοινωνικού περιβάλλοντος, είτε εντός είτε εκτός σχολείου, αποτελεί αντικείμενο παιδαγωγικού ελέγχου και αντιμετωπίζεται εν ανάγκη με σχολικές κυρώσεις (άρθρ. 26 παρ. 3 π.δ. 104/1979). Δεν χρειάζεται να είναι κανείς νομικός για να καταλάβει πόσο ατυχής είναι η παραπάνω διατύπωση και πόσο ευεπίφορη στην ερμηνευτική αυθαιρεσία ή ανεπάρκεια του κάθε εκπαιδευτικού που είναι επιφορτισμένος με την αρμοδιότητα καταλογισμού και επιβολής πειθαρχικών ποινών σε "παρεκκλίνοντες" μαθητές.
Ακόμα κι αν θεωρηθεί ότι οι παραπάνω διατάξεις δεν είναι εντελώς αντίθετες με το Σύνταγμα, τότε - προκειμένου να περισωθεί το κανονιστικό τους περιεχόμενο - χρειάζεται τουλάχιστον μία ερμηνεία τους σύμφωνη με το Σύνταγμα. Το τελευταίο - πέρα από την κατοχύρωση των παραπάνω ατομικών δικαιωμάτων - ορίζει ως βασική αποστολή της εκπαίδευσης τη διάπλαση των μαθητών σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες (άρθρ. 16 παρ. 2 Σ). Είναι προφανές ότι αυτό το πρότυπο του ελεύθερου και υπεύθυνου πολίτη δεν μπορεί να προαχθεί, όταν το σχολείο αναλαμβάνει το ρόλο της ασφάλειας, με την επιτήρηση των μαθητών κατά την ανάπτυξη των εξωσχολικών τους δραστηριοτήτων ή όταν απειλεί τους μαθητές με πειθαρχικές κυρώσεις στην περίπτωση άσκησης δημόσιας κριτικής στα κακώς κείμενα του σχολείου ή στους καθηγητές τους.
Το facebook (όπως και τα υπόλοιπα social networks) είναι ένα μέσο ελεύθερης διακίνησης ιδεών, μία δημόσια σφαίρα επικοινωνίας και ανταλλαγής πληροφοριών, στην οποία δικαίωμα συμμετοχής έχουν όλοι. Σ΄ αυτή τη δημόσια σφαίρα κάθε μαθητής δικαιούται να ασκεί κριτική στο σχολείο ή τους καθηγητές του, αρκεί να μη θίγει την προσωπικότητα ή την αξιοπρέπεια τρίτων προσώπων. Δεν γνωρίζω το περιεχόμενο των αναρτήσεων των μαθητών της Ν. Αγχιάλου. Σίγουρα το πρόβλημα δεν ήταν οι φωτογραφίες (Εδώ, βέβαια, η καθηγήτρια έχει δίκαιο να διαμαρτύρεται, αφού παραβιάζεται το δικαίωμα της στην πληροφορική αυτοδιάθεση, δηλαδή η ελευθερία να παρουσιάζει η ίδια τον εαυτό της σε τρίτους, όταν και όπως επιθυμεί). Αν, όμως, οι φωτογραφίες συνοδεύονταν από κολακευτικά σχόλια, μάλλον ένα από τα "like" θα ήταν δικό της. Αυτό που πείραξε τους καθηγητές ήταν η δημόσια κριτική και τα σχόλια εναντίον της συναδέλφου τους. Η συμπεριφορά αυτή μάλλον δεν συνάδει "με τας ηθικάς αρχάς του κοινωνικού περιβάλλοντος".
Αντίθετα, όταν τα παιδιά σιωπούν και αποχαυνώνονται μπροστά στις τηλεοράσεις ή στα video games, δεν παραβιάζουν καμία ηθική αρχή, κοιμόμαστε όλοι ήσυχοι και το σχολείο συνεχίζει να παράγει "ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου